چگونه کوتوله غول شد: سنگِ تفرقه

۲۰۲۵/۰۱/۲۱


سیاست نگاه به شرق ویلی برانت صدر اعظم وقت آلمان (باختری) و به رسمیت شناختن مرز اٌدِر – نایسه، راه را برای نیرومند شدن سیاست خارجی آلمان گشود.
عادی سازی رابطه با بلوک شوروی بزرگترین پیامد این سیاست بود.
آیا امروزه چهرهء سیاسی جهان همان است که بود؟
آیا دگرگونیها و یارگیریهای تازه برای ایران پیامدهایی خواهد داشت؟
دو رشته یارگیریهای تازه که فرجام آنها ج ج ۱ و ج ج ۲ بود را درنیافتیم و تاوانی بس گران پرداختیم.

آلمان به سال ۱۹۴۵ ویرانه ای بود در هم شکسته و بیش از ۱۴،۰۰۰،۰۰۰ آلمانی به فشار ارتش سرخ از سرزمینهای نیاکانی خود در پروس خاوری، پروس باختری، پومِرْن و …بیرون رانده شده به سوی آنچه از آلمان برجای مانده بود روانه شدند، در جستجوی خانه و کار، کوتاهِ سخن، زیستن.
آنچه که مانده بود توان نگهداری از خود را نداشت تا چه رسد به نوآمدگان !
سنگ تفرقه:
آغاز جنگ سرد که هردم می توانست مایهء آغاز جنگی تازه شود فرصتی یگانه در دسترس آلمانها نهاد وهر دوآلمان، فدرال و دمکراتیک، توانستند به خوبی از آن بهره برده هر یک در بلوک خود جایگاهی بلند بیابند.
غول اقتصادی ، کوتولهء سیاسی: **
آلمان فدرال به سال ۱۹۵۵ یعنی تنها ده سال پس از پایان ج ج ۲ از سرنو به پا خاسته صنعت و اقتصاد خود را به روانی و کارآمدی به راه انداخته بود و تا پایان دههء ۱۹۶۰ به راستی غولی اقتصادی شده بود ولی توان سیاسی جهانی آن اندک:
کوتولهء سیاسی.

تا پیش از به رسمیت شناختن وضع موجود، یعنی از دست رفتن بخش بسیار بزرگی از خاک آلمان و برقرار شدن مرز خاوری اُدِرـ نایسه، بُردِ دیپلماتیک آلمان انحصاراً در محدوده بلوک غرب بود.

راهکاری که یافتند آن بود که از تضاد منافع شرق و غرب بهره گرفته جایگاه خود را بهبود بخشند. باید به یاد آورد که یکی از طرحها برای آلمان پس از جنگ صنعت زُدایی آن کشور و تبدیل آن به کشوری صرفاً کشاورزی بود.
———————————————————————————–
* اصطلاحی ست از ژان پل سارتر در نمایشنامه ای به نام ” گوشه گیران آلتونا ” که درست به وضعیت آن روز آلمان و راه برون رفت از آن می پردازد. ازینرو می گوید: ما، یعنی آلمانیها، باید سنگِ تفرقه شرق و غرب شویم. یعنی باید از ستیزه آن دو به سود خویش بهره برداری کنیم.

فیلمی هم بر پایه این نمایشنامه با همین نام ساخته شد که ماکسمیلیان شل و سوفیا لورن در آن بازی کردند.
** اصطلاحی ست که به ویژه ویلی برانت صدراعظم آلمان (۱۹۶۹ تا ۱۹۷۴) آن را به کارمی برد.
یادآوری: آلمان پس از ج ج ۲ دو دشواری بزرگ دیگر هم داشت:
۱- جایگاه آن کشور به نام کشوری مستقل از دید حقوق بین المللی.
۲- دامنهء گستردهء اختیارات ایالتهای آن کشور که افزون بر دستگاه مقننه و مجریه، هر ایالت در برلین، پایتخت فدرال، سفارتخانه دارند !