مهار کردن سرنوشت: گالیسا … کی می رسد باران؟ رمان، نوشتهء سهراب فرسیو سرنوشت / تقدیر: مردمی در سرزمینی خشک و کم آب خانه می کنند میانه تا جنوب خاوری ایرانمهار سرنوشت / تدبیر: ساختن کاریز، بادگیر و گودال باغچه انگیزهء ماندن و زیستن در سرزمین دشوار: هر جا که “ما” هستیم ناف جهان است […]

صمدِ بهرنگی خودبزرگ‌بینی و توهمِ دانایی، اگرچه گزاره‌هایی ناهمگون می‌نمایند، اما در نقطه‌ای کور و مِه‌آگین، دست در دستِ هم می‌گذارند و به‌یگانگی می‌رسند: برتافتنِ فرداد/ حُکمِ کلی. حُکمی بی‌بهره از هرگونه روش‌شناختی، جامعه‌ی آماری و پیمایش/ استقراء دانشیک. بهرنگی در داستانِ “افسانه دومرول” می‌نویسد: «هیچ‌یک از افسانه‌های قدیمی، ارزشِ علمی ندارند و نباید اعتقادهای […]

خوزنیِ‌فرهنگیدیدی آن قهقهه‌ی کبکِ خرامان حافظکه زِ سرپنجه‌ی شاهینِ قضا غافل بود؟بر صمدِ بهرنگی و هم‌اندیشان وی چه گذشته بود که می‌کوشیدند با بسیجِ روستاییان، به ناوردِ شهرها برَوَند؟ این آیا آموزه‌ی آرنگ‌واره/ شعارزده‌ی «محاصره‌ی شهرها از رهگذرِ روستاها»ی مائو را فرایاد نمی‌آوَرَد؟ از دیدرَسِ بهرنگی، شهرها، آکنده از رفاه‌اند و این‌را باید از آن‌ها […]

ص. بهرنگی و نیز ف. م. جوانشیر.بهرنگی پادورزیِ خود را با آموزه‌های اخلاقی/ اتیک پنهان نمی‌کند و با ادبیاتی که بیش‌تر، به‌نوشته‌های آل‌احمد و شریعتی می‌مانَد (گونه‌ای آنارشیِ فرهنگی)، سر به‌خیزِش برمی‌دارد: ادبیاتِ کودکان را نباید در تنگنایِ «تبلیغ و تلقینِ نصایحِ خشک و بی بُرو برگرد» نگاه داشت. اندرزهایی که اما بهرنگی نمی‌تواند برتابد […]

یک خانم نویسنده: در نوجوانی، در دفتر خاطرات دوستان می‌نوشتیم: موسیقیدان مورد علاقه: بتهوون، آهنگ مورد علاقه: مرا ببوس.

محمد رضا شاه پهلوی در کتاب «ماموریت برای وطنم» می نویسد: پس از تاجگذاری رضاشاه، دچار بیماری حصبه می‌شود. آنگونه که شاه خود بازگویی می‌کند، بیماری آنچنان بر بدن او چیره شده بود که چند هفته با مرگ دست به گریبان بود. او فرایند درمان خود را اینگونه به جهان مینو / عوالم روحانی گره […]

اروپائیان آن بخش زمین را که در باختر آسیا جای دارد خاورمیانه می خوانند، همچنانکه دورتر خاور در آسیا را خاور دور. ولی اروپائیان، برای نمونه، کالیفرنیا را باختر دور نمی گویند. به دیگر سخن اندازه دوری و نزدیکی آن سرزمینهای خاوری به اروپا مایه این نامگذاری هست، همچنانکه خاور نزدیک، سرزمینهای خاوری نزدیک به […]

فرمانروایی و فرمانرواپسرِ خداواپسین فرمانروای ایران که آشکارا و برابرِ آیینْ پسر خدا خوانده شد فتحعلیشاه قاجار بود که پادْنام (لقب) وی چنین بود، خاقانِ فَغْفوُر: فَغ = بَغ یعنی خدا و پور که همان پسر باشد. با این همه باید یادآور شد که چنین پنداره ای بسی کهنتر از روزگار قاجار است که شاهنشهان […]

ما و خودمان ! پسر خدا – خدااعلامیه دکتر علی اصغر حاج سید جوادی درباره بازگشت آیت الله خمینی به کشور که در پی خواهد آمد نمونه ای است آشکار و روشنگرانه از ماندگاری کهنترین بینشها درباره فرمانروایی؛ بودن تنها یک تن در جایگاه فرمانروایی همه نابسامانیها را به سامان خواهد آورد، همه بدیها را […]

هر چند نوشتهء دکتر ویلم فلور برخی روشنگری ها دارد، چند نکتهء نادرست در آن دیده می شود: ۱_ دهها هزار مرد جنگی از سراسر ایران به فراخوان شاپور عباس میرزا به ارتش پیوسته به نبردگاهها رفتند *. خانواده های این مردان به شمار سدها هزار در همه جای کشور بودند و از روی دادن […]

یهود و ایرانیان ارنست رنان گوید: «مقام ایران در عالم خیلی عظیم است. تمدن و فرهنگ یهود و نصاریٰ عموماً مرهون حمایت ایرانیان است. بنی‌اسرائیل که به حکّام یونانی شوریدند و در برابر روم عصیان‌ها کردند تا عاقبت روم دولت آنها را از صفحۀ روزگار برافکند، همواره ایرانیان را محترم و بزرگ می‌شمردند و هیچ‌وقت […]

قرارداد ویلیام ناکس دارسی متن قرارداد دارسیما بین دولت اعلیحضرت شاهنشاهی از یکطرف و ویلیام ناکس دارسی رانیته شهر لندن نمره ۴۲ گرس ونر (من بعد در تمام امتیاز نامه به جای اسامی و محل توقف و غیره مختصراً صاحب امتیاز قید خواهد شد ) از طرف دیگر موافق این امتیاز نامه تفاصیل ذیل مقرر […]

با گذر زمان کسانی که از برپایی رژیم اسلامی ناخرسند شدند با سه داوری به میان آمدند:۱- محمد رضا شاه پهلوی خودش فرمانروایی را به روحانیان واگذار کرد!۲- نوشته ها و گفته های دکتر علی شریعتی انگیزهء گرایش به برپایی رژیمی دینی در ایران شد.۳- رهبری انقلاب سخنی گفت ولی راهی دیگر رفت.دیرتر به راستی […]

کلیسای سنت استپانوس مقدس در شانزده کیلومتری غرب شهرستان جلفا، نزدیک رود ارس در استانآذربایجان شرقی واقع شده است. این کلیسا یکی از زیباترین و مشهورترین کلیساهای ارمنیان در جهان میباشد که ازنظر تزئینات و هنر معماری از جمله بناهای با ارزش ایران به شمار میرود. با توجه به ابعاد مختلف هنر معماری در اینکلیسا […]

پیروزی عربهای مسلمان بر ایران ساسانی و به پیامد آن فرمانروایی دو خاندان عرب بر کشور، خودْ یکی از مایه های بد خوانی تاریخ ایران شده است. ستمگری بی پروای امویان و عباسیان بر ایرانیان، و شاید دیگر مردمان زیر فرمان ایشان، نکته ای نیست که جای گمانی بر آن باشد. ازینرو بسی از کسان […]

در روز ۹ دی‌ ۱۳۰۰ شمسی مجلس شورای ملی، عضویت ایران در “جامعه ملل” را تصویب کرد. “جامعه ملل”، یک سازمان بین‌المللی میان دولتی بود که در نتیجه امضای عهدنامه ورسای، طی سال‌های ۱۲۹۸ تا ۱۲۹۹ خورشیدی تاسیس شد و تا زمان وقوع جنگ جهانی دوم مهم‌ترین نهاد بین‌المللی میان دولتی به شمار می‌آمد. دولت […]

بختیاریان خورندِ هر رویدادی موسیقی ویژهء آن رویداد را می نوازند؛ هنگامِ کوچ، هنگامِ گذرِ ایل از رودخانه، هنگامِ سوگ و هنگامِ شادی. ایشان نوازندگان را سازِنده، تُشْمال و تا چند دهه پیش هِندی می خوانند و می خواندند، که امروزه این یکی کاربُردِ کمتری دارد.چه پیوندی میانِ موسیقی و هِندی هست؟ تنها یادی که […]

هر چند روانشناسی بومی شاخه ای کم و بیش تازه از دانش روانشناسی ست ارجِ آن هر روز بیشتر شناخته می شود، زیرا بازتاب فرهنگ هر جامعه در کُنشها، واکُنشها و اَندرکُنشهایِ ناگزیرِ هموندانِ هر جامعه ویژهء همان جامعه است و جدا از آنِ دیگرِ جامعه ها. مجموعه آثار دکتر سعید پیرمرادی

انسان مدرن سنجیده ولی فاقد عاطفه است، درست مانند یک عروسک خیمه شب بازی. قابل اعتماد است، اما در زندگی هیچ گونه هدف، آرزو، خواسته و علاقه ای ندارد. زندگی اش بی اندازه خسته کننده، تهی و بی معنی است. وی دیگران را کنترل می کند و تحت سلطه جویی قرار می دهد و خود […]

شاید بسیاری از ما از دهن بینی دیگران درباره خودمان آزرده شده آسیب دیده باشیم. شاید گاهی خودمان هم دهن بینی کرده به دیگران آسیب رسانده باشیم. پس دهن بینی چیست؟ تعریف آن در دانش روانشناسی چگونه است؟ دامنه پیامدهای آن در بهداشت روابط فردی و جمعی چه هست؟ در گفت و شنودی با بیژن […]

زبان فارسی نو یا فارسی دری پس از اسلام از شهر بلخ* در سراسر فلات ایران و خوارزم گسترده شد. در همه این دوران کم و بیش همه خاندانهایی که بر ایران فرمانروایی کردند نافارسی زبان بودند پایتخت بنیادگذار نام خاندان _ تبار مرو و نیشابور طاهرذوالیمینین طاهریان زرنج یعقوب لیث صفاریان(سیستانی) بخارا امیراسماعیل سامانیان(خوارزمی) […]

_ خیلی عجیبه، تو همیشه می گی آدم نمی میره، جا به جا می شه !_ می بینی؟ باید بگی « تو همیشه می گفتی »– خُب…—————–رواقِ منظرِ چشمِ من آشیانۀ تست / کرم نما و فرود آ که خانه خانۀ تستحافظ

پرده را بستم، چراغ را خاموش کردم، سرم را که روی بالش گذاشتم، صدای جر و بحث دو نفر از پشت پنجره بسته بلند شد. به‌زبان یأجوج‌مأجوج حرف می زدند. دم به‌دم صدایشان بلندتر و لحن‌شان پرخاشگرانه‌تر می‌شد. پا شدم گوشه پرده را کنار زدم. سگ گرگی بودند. چند تایی دیگر هم توی باغچه این […]

۱ جنازه‌های‌مان را از بین چاه کشیدند و همراه خودشان بردند. بعد از چند روز، پایْ که روی‌مان مانده شد، بیدار شدیم.گفتم: «ما را یافتند.»پدر گفت‌:‌ «آسوده بودیم، باز جنجال شد.»کاکایم گفت: «ها، ما را یافتند.»پدر دوباره گفت: «نمی‌فهمند که مرده‌ها را نباید بیدار کنند.»گفتم: «ما که نمردیم، ما کشته شدیم.»کاکایم فقط خنده کرد، درست […]

قدسی و پرویز از وقتی بچه بودند و همبازی همدیگر را ندیده بودند. امشب قدسی که پنجاه و چهار پنج ساله شده بود پرویز را برای شام به آپارتمانش دعوت کرده بود.قدسی از شوهرش جدا شده بود، طلاق نگرفته یعنی شوهرش جدا شده و زنی هم گرفته بود.چشمهای قدسی مثل دوران بچگی اش نگاهی سر […]

کنکاش زبانی بر روی نام و واژه داریوش Dᾱrαyαvα ͪ u ـ؛واژه داریوش در کتیبه های پارسی باستان بصورت « Dᾱrαyαvα ͪ u » داری َ وهو ـ آوانویسی شده است و فرم ایلامی این واژه در کتیبه های سه زبانه بصورت « dα-ri-ḭα-mα-u-iš » حکاکی شده است [ کنت : ۱۸۹ ] نام داریوش […]

پشت پنجره بودم که آمد. لَندوک، با هر قدم به چپ یا راست لنگر می انداخت.پوست سبزه ی تندش زیر آفتاب برق می زد. عینک آفتابی بزرگی گذاشته بود روی موهای بور و چرک کلاه گیس- کهخودش می گفت هِرپیس.در زد و باز کردم.گفت: سلام گفتم: سلام، آقای مهندس لَمْ یَزْرَع. ـ چند بار خواهش […]

ما اینجا از همه چی محروم‌ایم. اگر در یک شهر درست حسابی زندگی می‌کردم، می‌رفتم از استادی، کسی، می‌پرسیدم که مثلاً همین محروم‌ایم را چطوری باید بنویسم؛ این‌طوری یا این‌طوری: محرومیم. یا اصلاً یک‌طور دیگر. من با این همسایه‌ی دیوار به‌دیوارم از ناچاری شطرنج می‌زنم. مدام. مجبورم. نه کس دیگری هست، نه کاری دیگری هست. […]

پیشنهادها، طرح‌ها و برنامه‌های مورد نیاز – ایجاد بسترسازی بـرای تهیـه برنامـه جـامع آب کشـور از طریـق بررسـی، تبیـین و تصـویب سیاست‌های راهبردی مدیریت آب کشور که می‌بایست مقدم بر انجام و تکمیل مطالعات باشد؛ – اجرای کیفیت و توجه به جهت‌گیری‌ها در شرح خدمات و مطالعات انجام شده به رغم تکرار مطالعات؛ – توجه […]

شیفتگی ! خدا چه رُخساره ای دارد؟ مگر خدا رُخساره ای دارد؟ در بینش کلیمیان و مسیحیان همچون مسلمانان گمانه زدن چهره و اندام برای خدا کاری ست خدا ناشناسانه; آیه ۴و۵ از باب ۲۰ کتاب خروج می­ گوید: «هیچ صورت تراشیده و تمثالی از آنچه بالا در آسمان است و از آنچه پایین در […]

در استوره گفته شده است که مهر/ میثرا در نیمه شبی، در غاری از میان سنگ و آب زاده شد. سنگْ آب زاده است*. برخی فرانمودهای برجستهء این باورداشت در زندگی فرهنگی ایرانیان که تا کنون شناسایی کرده ایم چنین است: ۱- زورخانه ها، که یکی از آشکارترین نمونه های پژواک باورهای میترایی در زندگی […]

پژوهش و وارسی آیینهای سوگواری را می توان یکی از بهترین نمونه ها برای شناخت فرهنگها به شمار آورد. زیرا بسیاری از گوشه های هر چند نه چندان آشکار فرهنگها را بَرْآفتاب آورده آشکار می سازد. در گذر این پژوهش چند نکتهء بنیادی شناخته شد؛ ـ آنچه که امروزه بختیاریان در سوگ همچنان برگزار می […]

جوزف کمبل برگردانِ فارسی: تارنمای فرهنگ، هنر و تاریخ از گذرگاههای نیکبختی (نواتو، کالیفرنیا: کتابخانه جهان نو)، رویه های۶ -۱۰ ۱. نخستین کارکرد استوره [این است] که در فرد حس سپاسگزاری و بیمِ پذیرنده یا هیبتِ تأییدی در برابر راز هیولایی که هستی است برانگیزد. ۲. دومین کارکرد استوره نمایاندن رُخساره ای از کیهان است، […]

یکی از رشته های علمی در پژوهشهای تاریخی/ فرهنگی، بازسازی ساختمانهای باستانی ست که تنها اندک بخشهایی از آنها بر جای مانده. بی گمان دیدن نگاره هایی از بازسازی این گونه ساختمانها برای گروهی از دیدی و نگاهی حسی ارزش دارد. از دید پژوهشی نگاه دیگری در میان است. معماری یکی از هنرهایی ست که بار و […]

همانگونه که در پژوهشنگاریِ پیوست یاد شده است هر طایفهء بختیاری زیارتگاهی ویژهء خود داشته خویش را در پناه آن می انگارند. می توان گمان برد که این روالْ پیروی از الگویی کهن است که مردمان باستان برای هر شهر و کوی و برزن خدایی ویژه می داشتند. بازماندهء دگرگون شدهء این باور را در […]

در شمال انگلستان در آغاز ماهِ مهِ نانی می پزند گِرد و درست در میانه آن نگارهء چلیپایی می کشند.چلیپا از دیرباز نمادِ خورشید بوده است، پس نشانهء افزون بخشی (برکت).ماه مه سرآغاز گرما و نوید دهندهء بارآوریِ کشتزارها و بَردادنِ جالیزها و درختان میوه هست.از همین روی کمابیش در سراسر اروپا به بزرگداشت آغاز […]

دروغگو… همهء ایرانیان با این گفته آشنا هستند :“دروغگو دشمن خدا ست” . این زبانزد از چه زمانی در زبان فارسی رواج یافته است؟ چرا تنها دروغگو دشمن خدا خوانده شده است و نه دزد یا آدمکش و … مانند آن؟ از فهرست بلند گناهان بزرگ چرا آن کس که به دروغ روی آورد دشمن […]

MARBURGER SCHRIFTEN ZUR MEDIENFORSCHUNG [95] Seit dem Mord an George Floyd durch den Polizeieingriff in den Vereinigten Staaten im Mai 2020 und der daraus erwachsenen (Social Media-)Bewegung #blacklivesmatter hat auch die Beschäftigung mit den verschiedenen Formen von Rassismus in Deutschland zugenommen. Konnte der Begriff vor wenigen Jahren in wissenschaftlichen wie öffentlichen Diskursen weitgehend nur schwierig oder […]

تخم باطل را از آن می‌کاشتند کانک آن جان نیست جان پنداشتند (مولوی) چون نمی‌خواهم حرف حساب «هیاهو» حساب شود؛ پیش‌تر از نوشته‌ی نویسنده‌های «مقلد» صرفنظر کردم و امروز نمونه‌ کارهای تفلیدی نقاش‌های هموطن را با این سه عکس قدیمی عوض کردم. چون کی ندیده که اکثر نقاش‌های ما هنوز از کار صد سال پیش […]

پرواز را به خاطر بسپارپرنده مردنی‌ست…فروغ فرخزادنگاره از میترا شاهمرادى

مدرنیسم در سینما از نگاهِ‌ غربی برگرفته از کتابِ در دستِ چاپِ “مدرنیسم درسینمای ایران و جهان” در میتولوژیِ یونانِ کهن، میداس‌شاه (king midas) ایزدواره‌ای است که به‌هرچه دست می‌زند آن‌را به تَلای ناب تَرامی‌دیسد: افسانه‌یِ سینمای آمریکا نیز، هم‌دیسِه‌ی چنین استوره‌ای است: توگویی ریشه در داستانِ باور نکردنیِ تلایِ مکنا (کارل فورمن و دیمتری […]

(بخشی از یک کتابِ در دستِ چاپ) اگر هنر و حقیقت نمی‌توانند با هم زندگی کنند، بگذار هنر بمیرد/ رومن رولان در دوسده‌ی هیجده و نوزده، هنگام‌که بورژوازیِ نوپایِ اروپا به‌نبردی سهم‌گین با فئودالیسم و کلیسا برخاسته بود و به‌نمایندگی از یکایکِ مردم سخن می‌گفت، آرنگ/ شعارِ آزادی، برابری و برادری از دهان‌اش نمی‌افتاد. در […]