ایران، نام کشور

در روز ۹ دی‌ ۱۳۰۰ شمسی مجلس شورای ملی، عضویت ایران در “جامعه ملل” را تصویب کرد. “جامعه ملل”، یک سازمان بین‌المللی میان دولتی بود که در نتیجه امضای عهدنامه ورسای، طی سال‌های ۱۲۹۸ تا ۱۲۹۹ خورشیدی تاسیس شد و تا زمان وقوع جنگ جهانی دوم مهم‌ترین نهاد بین‌المللی میان دولتی به شمار می‌آمد.

دولت ایران طبعأ همانگونه که از میانهء دورهء فرمانروایی اشکانیان تا زمان عضویت در جامعهء ملل، سلف “سازمان ملل” کنونی، نام کشور ایران می بود به همین نام درخواست عضویت داد و به همین نام درجرگهء اعضای آن جامعه درآمد. همچنین به جامعه رسمأ یادآور گردید که از کاربرد نام “پرشیا” به جای ایران خودداری کنند زیرا نام کشور هیچگاه پارس یا پرشیا نبوده است.

خواندن کشوربه نام پرشیا از سوی اروپاییان از آن بود که نخستین قوم ایرانی که یونانیها/ اروپاییان شناختند پارسها بودند، همچنانکه ما کشور هلاس را یونان می خوانیم. ایونها/ یونانیان یکی از قومهای هلاس بودند.

گویا دولت افغانستان نیز می خواست نام ایران را برای عضویت در جامعهء ملل برای خود ثبت کند که اقدام دیپلماتهای ایرانی پیش از دیپلماتهای افغان مانع برآورده شدن خواستهء دولت افغانستان شد. ظاهرأ دولت افغانستان به دولت ایران اعتراض هم کرد و شاید پیشینهء آن در وزارت خارجه باشد.

“آریا” ، اَئیریه، آریانه…

مردم هند و ایرانی هم از آغاز خود را “اریه”، “اییریه” و “آریا” نامیده اند، و تنها ایشان خود را به این نام می خوانده اند. گواه بر این سخن “ریگ ودا” و سپس “اوستا”ست. هر دو از کهنترین نوشته ها به “زبانهای هند و اروپایی” ست. در فارسی میانهء پهلوانیک (پارثی- سرزمینهای ایرانی نشین خاور) و “پهلوی” (پارس سرزمینهای ایرانی نشین جنوب باختری) واگویی واژهء “آریا”ی “اوستایی” و زبان آریایی (که به غلط رایج “فارسی باستان” می گوییم) به “ایر” دگرگون شد. “ایران” نیز به معنی “گروه” و هم به معنی سرزمین “ایرها” ست. باید یادآور شد که مردم اروپا در روزگاران گذشته هیچگاه خود را “آریایی” نمی خواندند.

پی نوشت: گمان می رود بُنِ نامواژه آریا «اَرَ» (ara) در زبان کهن هند و اروپایی به معنی پیش رفتن باشد و run در زبان انگلیسی را هم از همان بُن دانسته اند.

این نقشه یونانی که در سال ۲۲۰ پیش از میلاد نگاشته شده نام این کشور را آریانا (ایران) نوشته است.

این نقشهء جهان را، آن اندازه ای که آن زمان می شناختند، جغرافیادانی یونانی در سال۲۲۰ پیش از میلاد کشیده است. نام کشور همچنان ایران نوشته شده است، به تلفظ زمان، آریانا.