بیژن شاهمرادی

از نوروز تا سووشون چهارشنبه سوری: در برخى جاها مردم چهار هفته در شب های چهارشنبه ی پایان سال (خورشیدی) به بزرگداشت بُنمایه های چهارگانه ( آب ، آتش ، خاک و باد) آیینهایى ویژه برگزار می کنند…… یادکرد از این چهار بُنمایه به روشنی در آیینهای سوگ سیاوش / سووشون هم دیده می شود، […]

اروپائیان آن بخش زمین را که در باختر آسیا جای دارد خاورمیانه می خوانند، همچنانکه دورتر خاور در آسیا را خاور دور. ولی اروپائیان، برای نمونه، کالیفرنیا را باختر دور نمی گویند. به دیگر سخن اندازه دوری و نزدیکی آن سرزمینهای خاوری به اروپا مایه این نامگذاری هست، همچنانکه خاور نزدیک، سرزمینهای خاوری نزدیک به […]

دُم بریدهیکی از یافته های بزرگ «اِرْنْسْت کاسیرر»، فیلسوف فرهنگها، شناسایی پیوند اندامواره زبان و استوره هست. برهمکُنشیِ* پیوسته این دو چنان است که می توان زبان و استوره را دو چهره از یک پدیده دانست.نمونه ای چند از از آنچه که این نگارنده در این زمینه در زبان فارسی یافته در اینجا به همخوانی […]

داستانهایی ست با شماری اندک کارآکتر. داستان کوتاه کوتاه می تواند در یک جمله باشد، و هدفگیریش بازگویی حالتی ست و نه ساختن طرح / پیرنگ * یا پردازش بی کم و کاست کارآکترها. در چین به این گونه “اندازهء یک سیگار کشیدن” می گویند. داستان کارت پستالی و فلش ستوری “Flash Story” ، داستانِ […]

تو نیکی می کن و در دجله انداز … سخنی ست از سعدی و گمان می توان برد برگرفته از زبانزدی. ازینرو می توان هم گمان برد که آیینی در میان بوده که چنین زبانزدی بر پایهء آن ساخته شده بود.در گذر این بررسی، دو نمونه از آیین به “آب انداختن” یا به “آب سپردن” […]

بُنِ رفتار زنانه و رفتار با زنان در بینش ایرانی چیست؟ سامان نامه ای که این دو را پی ریخته است چیست؟ آیا سامان نامه ای هست و مقدس که سرپیچی از آن ناشدنی ست و بِزِه؟

در گذر بررسی و پژوهش درباره جایگاه و پایگاه زنان در بینش ایرانی نمونه بی و کاستی که یافت شد نمونه بختیاری ست، ولی در گذر همین پژوهش روشن شد که این بینش در سراسر سرزمینهای ( فرهنگِ) ایرانی رواج داشته است، هر چند امروزه تکه تکه هایی از آن اینجا و آنجا بر جای مانده است.

فرمانروایی و فرمانرواپسرِ خداواپسین فرمانروای ایران که آشکارا و برابرِ آیینْ پسر خدا خوانده شد فتحعلیشاه قاجار بود که پادْنام (لقب) وی چنین بود، خاقانِ فَغْفوُر: فَغ = بَغ یعنی خدا و پور که همان پسر باشد. با این همه باید یادآور شد که چنین پنداره ای بسی کهنتر از روزگار قاجار است که شاهنشهان […]

ما و خودمان ! پسر خدا – خدااعلامیه دکتر علی اصغر حاج سید جوادی درباره بازگشت آیت الله خمینی به کشور که در پی خواهد آمد نمونه ای است آشکار و روشنگرانه از ماندگاری کهنترین بینشها درباره فرمانروایی؛ بودن تنها یک تن در جایگاه فرمانروایی همه نابسامانیها را به سامان خواهد آورد، همه بدیها را […]

از اتاق ناهارخوری رد شدم و رفتم تو پذیرایی. بابام با کت و شلوار و جلیقه‌ی قهوه‌ایش روی مبل، بالای اتاق نشسته بود. دستش را بوسیدم و گره‌ی کراواتش را مرتب کردم.پرسید کجا بودی بابا؟ نگران شدم. به‌رویش نیاوردم چهارده سال پیش مرده بود.